Büyükşehirin orta gelir sahibi ailelerinin oturduğu muhitte liseye giden vasat başarıda bir genç düşünün. Ailesi özel okula gönderememiş, özel ders alma imkanı olmamış, dolayısıyla vasat bir üniversitenin mezun olununca hemen iş bulunamayan vasat bir bölümüne kapak atmış olsun bu genç.
Aslında o da mezun olunca kolay iş bulunabilen doktorluk, avukatlık, öğretmenlik ve benzeri mesleklerin eğitimini veren bir üniversiteye elbette gitmek isterdi ama, kaabiliyetleri elvermediği için bir şekilde olmadı işte. Nap’sın…
Dolayısıyla okul bitiminde iş aramak zorunda kaldı. Oraya buraya bir sürü iş başvurusunda bulundu. Bir aile dostu bahse konu gencimizin ticari pazarlama ve satış konusunda faaliyet gösteren bir şirkete iş başvurusunda bulunmasını tavsiye etti.
Konuyu nereye getireceğimi tahmin edebilirsiniz sanırım. Günümüzde, üstün başarılı gençlerimiz okudukları iyi okullardan mezun olduklarında, çalışacakları müesseselerde kendilerine iyi davranılan, gelir ve kazanç durumu iyi, gelecek kaygısı olmadan çalışılabilen sektörleri tercih etmektedirler. Bu güvence konusunda, devlette çalışabiliyor olmak bugünlerde insanlarımız için harikulade bir güvencedir. Devletten emekli olabilirsiniz ama özel sektörde çalışıyorsanız işe girdiğiniz firmadan emekli olma şansınız çok düşüktür. Bu durumu KPSS sınavlarına olan yoğun rağbetten anlayabilirsiniz. O sınavda devlet kurumları da, kurum verimliliklerini artırabilmek için ortalama vasatın üstündeki bireyleri seçmeye çalışmaktadır.
Türk özel sektör kurumları bu konuda çok arızalıdır. Ticari pazarlama ve satış şirketleri daha bir arızalıdır. Devlet kurumlarının sağladığı gelecek güvencesinin özel sektör kurumlarında olmayışından dolayı, iyi okullarda okuyamamış, dolayısı ile gelecek garantili işkollarına kapağı atamamış, toplumumuzun vasat başarıdaki orta tabakaya mensup gençleri için bile hiçbir yerde iş bulamazlarsa, çalışmak zorunda kaldıkları yerlerdir ticari pazarlama ve satış şirketleri.
Niçin naçar kalındığında çalışılmak mecburiyetinde kalınan kurumlardır ticari pazarlama ve satış şirketleri ? Bunu bir irdeleyelim.
Günümüzde bir çok ticari pazarlama ve satış şirketinin nezdinde çalışanlarının hiç bir kıymeti yoktur. Biri gider çalışanın, öbürü gelir. Daha ucuza kimi çalıştırabiliyorlarsa onu bulma faaliyetleri, bu şirketlerin insan kaynakları yönetimi ofisi çalışanlarının en büyük becerisidir.
25 yaşında, bu tip bir personel yönetimi olan anlayışına sahip ticari pazarlama ve satış şirketinde işe başlamış bir gencin, 40 yaşına gelinceye kadar bu şirkette çalışmaya devam etmeyi başarabildiğini varsaysak bile, 40’ından sonra bu delikanlı, işten çıkarılmak sureti ile hayata tekrardan yeniden başlamak zorunda bırakılacaktır. Bu sektörde bu işler böyle yürümektedir. 25 yaşında iş bulamamış naçar gençleri çok ucuza istihdam edebilirsiniz. İlerleyen zaman dilimlerinde evlenen ve çoluk çocuk sahibi olan ortalama vasattaki bu naçar gençlerimizin ev-araba sahibi olma arzuları ve ailelerinin geçiminin temin edilebilmesi ile başa çıkabilme dertleri, ortaya konan türlü olumsuz çalışma şartları sebebiyle bir türlü optimum konuma getirilemeyen maaşlarla halledilemediği için, personelin yetersiz gelirle çalışmaktan dolayı ortaya koyabilecekleri gönülsüz çalışma performanslarıyla uğraşmaktansa, bu tip ahlaksız İKY anlayışına sahip, ticari pazarlama ve satış şirketleri, gelir artışı ile kariyer artışı talebinde bulunan, 40 yaşına gelmiş tecrübeli çalışanlarının işten çıkmaya mecbur kalacakları ortamlar oluşturup onların işten çıkmalarını temin edip, yerlerine yeni mezun olup, geliri ne kadar düşük olursa olsun hemen acil bir iş bulması gereken vasat gençleri işe almayı çok severler. En bilinen İKY faaliyeti bu şirketlerde budur.
Olması gereken maaşları vermemek ve oluşturulması gereken kariyer planlamaları ile uğraşmamak için, bu taleplerde bulunma yaşına gelmiş personelden kurtul, yerlerine henüz bu talepleri yapamayacak, henüz daha evlenmemiş, çoluk çocuk sahibi olmayan, yaşaması için çok daha az paraya ihtiyaç duyan, ailesinin yanında yaşamaya devam eden gençlerimizi işe al. Günümüzün ticari pazarlama ve satış şirketlerinde uygulanagelen en popüler insan kaynakları yönetimi İKY politikası budur.
Her geçen gün, çok genç iken işe başladığı, en verimli yıllarını verdiği şirketinden, kırklı yaşlarına yakın veya kırklı yaşlarda büyük hayal kırıklıkları ile ayrılmak zorunda bırakılan bu eski çalışanların, geldikleri yaş itibari ile yeniden bir iş bulabilmekte çektikleri zorluklar, alttan gelen yeni genç çalışanlar tarafından da artık daha iyi bir şekilde görülmektedir. Hayatının en verimli yıllarında az gelir verilerek tepe tepe kullanılan bu insanların, ilerleyen yaş dilimlerinde, o güne kadar alabildikleri yetersiz maaş politikaları yüzünden herhangi bir birikim yapamadan değersiz bir paçavra gibi bilinmez bir kaosa doğru sürüklenmesi durumunun bir sektör trendi haline getirilmesi, bu durumu an be an gözlemleyen gençlerimiz için, artık bu sektörde çalışılmasını neredeyse imkansız hale getirmektedir.
Akıllı gençler artık ticari pazarlama ve satış şirketlerinde çalışmak istememektedir. Ticari pazarlama ve satış şirketleri istedikleri kadar yok X kuşağı tembel, yok Y kuşağı ilgisiz, yok Z kuşağı odaksız diyerek, bu duruma sebep olan, çok kötü tasarlanan ve acımasızca yönetilen İKY politikalarını yere göğe koyamasınlar ama bu durumun ortaya çıkma sebebinin kendileri olduğunun altının çizilmesi gerekiyor.
Tavuk mu yumurtadan çıktı, yumurta mı tavuktan çıktı kısır döngüsüne döndü bu iş. Art niyetlerle oluşturulmuş çalışma şartları altında çalıştırdığınız, maaşlarının önemli bir kısmına ikide bir verdiğiniz yapılamaz satış hedefleri yüzünden el koyarak çok düşük gelirle çalıştırdığınız bu personelin, işlerini yaparken ortaya koyacakları gönülsüz çalışan köstekleri yüzünden, işlerin düzenli yapılabilmesine vurulacak darbelerin sonucu olarak ortaya çıkacak olumsuz iş sonuçlarının sebebi; çalışanların gönüllü katkılarını işlerini yaparken cömertçe firmalarına sunmaktan kaçınmaları yüzünden mi ortaya çıkıyor, yoksa, ortaya çıkabilecek olumsuz iş sonuçlarından hiçbir kaygı duymadan adaletsiz ve liyakatsiz bir şekilde acımasızca tatbik edilen yanlış insan kaynakları yönetimi uygulamalarının yüzünden mi ortaya çıkıyor artık siz karar verin.
Her geçen gün ticari pazarlama ve satış şirketlerinin personel kalite seviyesi düşmektedir. Personel kalite seviyesi düştükçe, bu personelin ahlak ve karakter profili de hızla düşmektedir. Bu durumun satış sahasında bin bir türlü suistimale sebep olduğu çok bilinen bir piyasa gerçeği haline gelmiştir. Az gelirle çalıştırıp, uygulanan art niyetli maaş sıkalaları yüzünden adalet algıları alt üst olmuş ticari pazarlama ve satış şirketi personelinin, perakendecilerde oluşturdukları hayal kırıklıkları ve ürünleri satılan üretici firmanın markalarının perakendeciler nezdindeki güvenilirliğine verebildikleri zararlar muazzam boyuttadır. Çalışanlara verilmeyen maaşlar, yönetilemeyen kariyer planlamaları, oluşturulamayan gelecek güvenceleri yüzünden, gönüllü katkılarını çalışırken işlerine sunmaları imkansız hale gelen personelin ortaya koyacakları gönülsüz çalışan köstekleri, bu İKY anlayışı ile çalışan ticari pazarlama ve satış şirketlerin ulaşmayı planladıkları satış hedeflerine ulaşmasını çok geciktireceğini belirtmemiz gerekir.
Geleceklerinden kaygı duymadan bu akıl almaz olumsuz ticari teamül uygulamalarının altına nasıl imza atılabiliyor hala hiç anlayabilmiş değilim. İnsan biraz geleceğinden kaygı duyar, biraz aldığı kararların nelere sebep olacağı öngörür. İlave para kazanma hırsı insanın gözünü bu kadar mı karartır hayret doğrusu.
Rıza Cenat
Ekim 2015
Yalova